Trochę o Misesie

Ludgwig von Mises

Timmy pisze na swoim blogu kapitalne kawałki, a już te o filmach są smaczne że smaczne. Ostatnim razem Timmy napisał o Kasynie, z tym, że do tekstu wstawił Misesa i całkiem tekst rozwalił :-) Timmy pisze:

Mises dowodził, że wyłącznie w kapitalizmie ludzie mogą zachowywać się racjonalnie, ponieważ to właśnie dobrze pojęty egoizm wymusi na nich podejmowanie właściwych i ‘sprawiedliwych’ decyzji.

I jeszcze o wolnościowym koncepcie Misesa:

Żeby zagrał, wszyscy co do jednego muszą go zaakceptować. Wystarczy jeden, który się wyłamie i cała konstrukcja rozsypie się jak domek z kart. Wystarczy jeden, który nie zrozumie; tylko jeden, który wolności nie pokocha i nagle z tej całej wolności może zrobić się zupełnie niezgorsze niewolnictwo.

Moim zdaniem, żeby wiedzieć coś o tym, co Mises myślał o zachowaniach ludzi, o racjonalnym działaniu człowieka i w ogóle o działaniu człowieka, najlepiej jest przestudiować książkę Misesa zatytułowaną Ludzkie działanie [Human Action] :-))

W dziele tym czytamy:

Filozofowie od dawna starali się dociec, jakie zamierzenia Bóg lub też Natura realizuje w dziejach ludzkości. Poszukiwali praw rządzących losami i ewolucją człowieka. Jednakże nawet ci myśliciele, którzy w swoich dociekaniach potrafili zachować niezależność od teologii, nie osiągnęli celu, ponieważ posługiwali się błędną metodą. Badali ludzkość jako całość lub używali innych pojęć holistycznych, takich jak naród, rasa, kościół. Całkowicie arbitralnie określali cele, jakim miałyby służyć działania podejmowane przez takie zbiorowości. Nie potrafili jednak znaleźć zadowalającej odpowiedzi na pytanie, jakie czynniki skłaniają poszczególnych działających ludzi do zachowań, dzięki którym zostanie osiągnięty cel nieubłaganego rozwoju zbiorowości. (...)

Niektórzy filozofowie przejawiali więcej realizmu. Nie próbowali odgadnąć zamysłów Natury czy Boga. Na sprawy człowieka patrzyli z punktu widzenia rządu. Postanowili wprowadzić zasady politycznego działania, metody funkcjonowania rządu i państwa. Umysły skłonne do spekulacji kreśliły ambitne plany gruntownego zreformowania i przekształcenia społeczeństwa. Umysły mniej ambitne zadowalały się gromadzeniem i systematyzacją danych historycznych. Wszyscy jednak byli przekonani, że w sferze zdarzeń społecznych nie istnieje taka regularność i niezmienność zjawisk, jaką wykryto w ludzkim rozumowaniu i w sferze zjawisk przyrodniczych. (...)

Przekonanie to zostało podważone, gdy odkryto, że zjawiska rynkowe są połączone koniecznymi zależnościami. Zaskoczenie tym odkryciem spowodowało, że musiano spojrzeć na społeczeństwo z nowej perspektywy. Ze zdumieniem stwierdzono, że ludzkie działanie można ujmować w innym aspekcie niż dobro i zło, sprawiedliwość i niesprawiedliwość, uczciwość i nieuczciwość. W życiu społeczeństwa istnieje wiele prawidłowości i zjawisk, do których człowiek musi się dostosować, jeśli chce odnieść sukces. Przyglądanie się zjawiskom społecznym z punktu widzenia cenzora, który je pochwala lub gani w zależności od tego, jak dalece spełniają całkiem arbitralne standardy i do jakiego stopnia odpowiadają subiektywnym sądom wartościującym, jest jałowe.

I jeszcze jeden fragment:

Gospodarka rynkowa to stworzony przez człowieka sposób działania w warunkach podziału pracy. Nie wynika z tego jednak, że jest ona czymś przypadkowym lub sztucznym, czymś, co można by zastąpić innym sposobem działania. Gospodarka rynkowa to rezultat długiego procesu ewolucyjnego. Jest ona wynikiem dążenia człowieka do tego, by jak najlepiej dostosować swoje działania do zastanych warunków środowiska, którego nie może zmienić. Można powiedzieć, że jest to strategia, dzięki której człowiek odniósł wspaniały sukces na drodze wiodącej od barbarzyństwa ku cywilizacji.

Tyle cytatów z Ludzkiego działania, które, po mojemu, pokazują, jak bardzo myli się Timmy i wielu tych, którzy pod Timmy'ego tekstem zostawili komentarze. Mówiąc najogólniej - Mises nie mówi nam, co jest dobre, ani co mamy robić, ani jak żyć. Z takimi sprawami nie chodzi się do Misesa. Z takimi sprawami chodzi się do księdza, psychoterapeuty, przyjaciela, a Ciotki Matyldy z takimi sprawami chodzą do rządu. Po co natomiast możemy pójść do Misesa - prakseologa i ekonomisty? Ano po to, żeby zapytać, jak osiągnąć jakiś cel. Możemy też powiedzieć Misesowi, że zamierzamy zrobić to i tamto, a Mises powie nam, jaki efekt przyniosą nasze działania. Tak przedstawia się sprawa z Misesem.

I jeszcze trochę ogólniej w kwestii tych, którzy naskakują na wolnościowców (zakładam, że znacie tekst Timmy'ego i komentarze pod notką :-)). W filmie Ukryta strategia [Lions for Lambs] Meryl Streep jest dziennikarką, która robi wywiad z ważnym senatorem granym przez Toma Cruise'a. No i Cruise opowiada, że USA wpadły na kapitalny sposób załatwienia problemu w całym tym Afganistanie. Cruise mówi: - Dopiero po wyeliminowaniu wroga możemy wziąć się za podtrzymywanie nowej demokracji. - Na co Streep: - Czyli zabić ludzi, by pomóc ludziom.

Nie chce mi się szczegółowo wałkować tej sprawy po raz enty, więc powiem tylko, że ci, którzy kpią z wolnościowców funkcjonują tak, jak rząd USA – poświęcają wolność ludzi w imię jakiejś innej, WAŻNEJ SPRAWY. Jak to sprawa? Zapytajcie ich, jak chcecie wiedzieć.