Tekst mi się rozsypał

Determiniści utrzymują, że człowiek nie dysponuje wolną wolą, co oznacza, iż nie ma w człowieku żadnego dynksa, który byłby odpowiedzialny za wybory, których człowiek dokonuje. Mówiąc inaczej - człowiek nie posiadając owego dynksa specjalizującego się w produkowaniu wolnych decyzji, siłą rzeczy nie ma wolnej woli.

Jak zatem, według deterministów, funkcjonuje człowiek? Ano tak, że w każdej chwili i całkowicie jest uzależniony od okoliczności; że w każdej chwili i całkowicie jest wypadkową okoliczności. Nie ma w człowieku niczego, co byłoby odporne na okoliczności, co mogłoby nie liczyć się z okolicznościami, co mogłoby przeciwstawić się okolicznościom.

Konsekwencją tego, że - mówiąc najogólniej - człowiek gówno może sam z siebie, jest ten prosty fakt, iż człowiek nie odpowiada za swoje czyny. No bo jakim cudem miałby odpowiadać, skoro światem rządzi wszechmocny Pan Determinizm?

Jeśli popatrzymy na odpowiedzialność jak na pojęcie ze świata prawa, to zobaczymy, że determinizm i woluntaryzm toczą ze sobą wojnę na śmierć i życie. Skrajnie różne są konsekwencje poglądów deterministycznych i poglądów woluntarystycznych. Oto, co na ten temat pisał Hayek:

Odwrotnością wiary w indywidualną odpowiedzialność i związanego z tym szacunku dla prawa, które dominują w wolnych społeczeństwach, jest współczucie dla przestępcy, które zdaje się regularnie występować w zniewolonych społecznościach, i które jest tak charakterystyczne dla dziewiętnastowiecznej rosyjskiej literatury.

Mniejsza teraz o dziewiętnastowieczną rosyjską literaturę - są Święta i nie chce mi się z nikim kłócić, a już najmniej z admiratorami dziewiętnastowiecznej rosyjskiej literatury. Zostańmy przy tych zniewolonych społecznościach. Pomyślałem sobie, i jest to myśl ogólniejsza (ogólniejsza niż np. bułka), że być może determiniści mają rację. Bo być może rzeczywiście jest tak, iż po Ziemi chodzi cała kupa człowiekopodobnych żywych istot, które nie są w stanie kierować swoim postępowaniem i które nie są odpowiedzialne za swoje czyny. Albo są odpowiedzialne ale w stopniu nie większym od tego, w jakim za swoje czyny odpowiedzialne są delfin, orangutan czy kot. Nie mam zielonego pojęcia na temat tego, jaki mechanizm sprawia, iż niektórzy ludzie mają wolną wolę, a inni ludzie/istoty człowiekopodobne są zdeterminowani do imentu. Może chodzi o jakieś memy?

Tekścik ten pisałem niespiesznie - ponad dwa dni. Ot, trochę napisałem, a później po mojej Syberii chodziłem, ją podziwiałem, do domu wracałem, gorzałkę popijałem zagryzając rybami o nieprawdopodobnie cudownym smaku i znowu pisałem. Dalej chciałem dopisać trochę takiej śmiesznostki o tym, że wszystko co jest, to takie chmury jakichś cząstek maleńkich, albo strun, albo drgań, albo cholera wie czego jeszcze - na tym to się zna pan Eine. Chciałem dopisać taką śmiesznostkę i później podywagować trochę na temat tego, jak takie chmury tych najmniejszych maleństw mogą albo nie mogą mieć wolnej woli, jak takie chmury mogą albo nie mogą być zdeterminowane. Chciałem, ale nie dopisałem, bo zanim tekst skończyłem - zajechałem do Konzentrationslager Stutthof. Gdyby ktoś nie wiedział - to jest to niemiecki Konzentrationslager. I tam zobaczyłem, co jedne chmury najmniejszych maleństw zrobiły drugim chmurom najmniejszych maleństw. Zobaczyłem to i wróciłem do domu i tekst mi się rozsypał. Być może wrócę kiedyś do tego tekstu.